ترازنامه چیست؟ نحوه تحلیل سهام شرکت ها با ترازنامه

ترازنامه یکی از مهم‌ترین صورت‌های مالی شرکت سهامی است که صورت وضعیت مالی نیز خوانده می‌شود. این صورت مالی، گزارشی است که نشان می‌دهد در یک زمان مشخص، شرکت چه میزان دارایی و بدهی داشته و حقوق صاحبان سهام به چه میزان بوده‌است. در واقع، ترازنامه گزارشی است که به صورت یک عکس لحظه‌ای، در زمانی مشخص، وضعیت مالی شرکت را نشان می‌دهد و در انتهای دوره‌های مالی سه‌ماهانه و سالانه منتشر می‌شود. به منظور یادگیری کامل این مفاهیم پیشنهاد میکنیم مقاله آموزش بورس را در وبسایت ره‌آورد مطالعه نمایید.

دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام در واقع، حساب‌های کوچکی هستند که وضعیت مشخصات مالی شرکت را نشان می‌دهند. این حساب‌های کوچک، با توجه به نوع شرکت‌ها و فعالیت آنها متفاوت بوده و اجزاء مختلفی دارد؛ اما معادله ترازنامه در تمامی ترازنامه‌ها برقرار خواهد بود.

معادله ترازنامه که معادله حسابداری نیز نامیده می‌شود، پایه اصلی حسابداری نوین است و در تمامی معاملات صدق می‌کند. در این معادله، دارایی‌ها و مجموع بدهی و حقوق صاحبان سهام برابر

برچسب ها: ربات آربیتراژ و ربات آربیتراژ قطعا سودده و  ثبت نام ربات آربیتراژ و سفارش ساخت ربات فارکس و ساخت ربات معامله گر بورس و ساخت ربات معاملاتی و طراحی ربات تریدر و ربات فارکس رایگان و برنامه نویسی ربات فارکس و آموزش ساخت اکسپرت فارکس و ساخت ربات معامله گر با پایتون و دانلود ربات معامله گر فارکس و خرید ربات تریدر فارکس و ربات فارکس خودکار و ربات معامله گر بورس رایگان و آموزش ساخت ربات معامله گر فارکس و دانلود ربات معامله گر بورس ایران و ربات معامله گر آلپاری و ربات فارکس برای اندروید و ربات سود ده فارکس و ربات سود ده بورس ایران و اکسپرت سود ده فارکس و اکسپرت سود ده بورس ایران

دارایی = بدهی + سرمایه (حقوق صاحبان سهام)

در واقع، اساس تهیه ترازنامه، ارائه اطلاعات و جزئیات معادله حسابداری در قالبی منظم است. در ترازنامه مانند معادله حسابداری، دارایی‌ها در سمت راست و بدهی و حقوق صاحبان سهام در سمت چپ آورده می‌شود.

ترازنامه از چه اقلامی تشکیل می‌شود؟

‌مهم‌ترین بخش یک ترازنامه، دو ستون سمت چپ و راست آن است که باید با یکدیگر تراز بوده و منطبق بر معادله حسابداری باشند.

۱. ستون دارایی‌ها

در ستون سمت راست ترازنامه، دارایی‌های یک بنگاه اقتصادی بر اساس قاعده‌ای به نام کاهش نقدینگی، ابتدا به ترتیب میزان قدرت نقدشوندگی قرار می‌گیرند و پس از آن اقلامی که ثبات بیشتری دارند در انتهای ترازنامه قرار خواهند گرفت.

دارایی‌ها خود شامل دو بخش هستند :

دارایی‌های جاری

داریی‌هایی مثل پول نقد، اوراق بهاداری که قابل فروش باشند، موجودی کالا، حساب‌های دریافتنی، پیش‌پرداخت‌ها، حساب‌های سپرده‌گذاری قابل نقد شدن و‌… که قابلیت نقدشوندگی بالاتری دارند و در مدت‌زمان کمتر از یک سال مالی، نقد می‌شوند، دارایی جاری خوانده می‌شوند.

دارایی‌های غیر جاری

دارایی‌هایی مثل دارایی‌های ثابت، سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت، دارایی‌های نامشهود و… که نسبت به دارایی‌های جاری از قابلیت نقدشوندگی کمتری برخوردارند و در مدت‌زمان کمتر از یک سال مالی قابلیت نقد شدن ندارند، دارایی‌های غیرجاری هستند.

۲. ستون بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام

این ستون شامل دو بخش بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام است. بدهی‌ها در واقع دیونی با ماهیت‌های گوناگون مانند بدهی به تأمین‌کنندگان، سود سهام سرمایه‌گذاران، حقوق و دستمزد، اجاره‌بها و… هستند که شرکت موظف به پرداخت آنها است.

بدهی‌ها هم مانند دارایی‌ها، شامل دو دسته بدهی‌های جاری و غیرجاری می‌شوند و به ترتیب سررسید پرداخت، در ترازنامه لحاظ می‌شوند :

بدهی‌های جاری

بدهی‌هایی مثل سود قابل پرداخت، اجاره‌بها، مالیات، پرداخت تسهیلات، پیش‌دریافت‌ها، حقوق و دستمزد و… که موعد پرداخت آنها، کمتر از یک سال مالی باشد، بدهی‌های جاری خوانده ‌می‌شوند.

بدهی‌های غیرجاری‌

بدهی‌هایی مثل بدهی‌های مالیاتی اقساطی، بدهی‌های بلندمدت، سود و اصل اوراق قرضه و… که موعد پرداخت آنها بیش از یک سال مالی نیست، بدهی‌های غیرجاری خوانده می‌شوند.

۳. حقوق صاحبان سهام

بخش بعدی ستون سمت چپ ترازنامه، پولی است که متعلق به صاحبان سهام بنگاه اقتصادی مدنظر است و از آن به عنوان دارایی خالص نیز یاد می‌کنند. این مبلغ، از اختلاف دارایی‌ها و بدهی‌های یک شرکت بجز حقوق صاحبان سهام به‌دست آمده و به عنوان حقوق مالکانه نیز شناخته می‌شود. تحلیلگران با بررسی این بخش از ترازنامه، سلامت مالی یک شرکت را بررسی می‌کنند.

ترازنامه از چه اجزائی تشکیل می‌شود؟

علاوه بر مواردی که در خصوص ترازنامه گفته شد، جزئیات دیگری نیز وجود دارد که اجزاء ترازنامه هستند.

• عنوان ترازنامه

عنوان ترازنامه، شامل سه بخش است. بخش اول، نام کامل واحد اقتصادی است که در سطر اول نوشته می‌شود، بخش دوم، نام گزارش است که صورت وضعیت مالی است و در سطر دوم نوشته می‌شود. بخش سوم نیز تاریخ گزارش، یعنی آخرین روز دوره مالی است.

• واحد اندازه گیری ترازنامه

واحد اندازه‌گیری، یکی از اجزاء مهم ترازنامه است که در کشور ایران، ریال به عنوان واحد اندازه‌گیری در صورت وضعیت مالی لحاظ می‌شود.

• جمع حساب‌ها در ترازنامه

مورد آخر، جمع حساب‌ها یعنی جمع اجزاء ستون اول (دارایی‌ها) و ستون دوم (مجموع بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام) است. در آخر، زیر جمع این دو ستون در ترازنامه، دو خط مساوی می‌کشیم که نشان‌دهنده بسته شدن آن بوده و حاصل جمع آنها نیز باید برابر باشد.

نحوه تفسیر ترازنامه چگونه است؟

به این علت که ترازنامه نشان‌دهنده عملکرد سالانه یک شرکت در آخرین روز دوره مالی است، توانایی نمایش روندها و تغییرات بلند‌مدت بیش از یک سال شرکت را ندارد. برای بررسی روند بلند‌مدت شرکت، باید ترازنامه فعلی شرکت را با ترازنامه‌های گذشته مقایسه کرده و تحلیل کرد.

همچنین، با مقایسه ترازنامه شرکت با سایر شرکت‌های صنعتی که در آن فعالیت دارد، می‌توان به تحلیل مناسبی از وضعیت صنعت و شرکت مدنظر رسید. با کمک گرفتن از صورت‌های مالی دیگر نیز می‌توان تفاسیر بیشتری از وضعیت فعلی شرکت به‌دست آورد. از طرفی، با بررسی پارامترهای موجود در ترازنامه و به‌دست آوردن نسبت‌های مالی مهم، سلامت فعالیت شرکت قابل بررسی است.

تفاوت ترازنامه با صورت سود و زیاد و جریان وجوه نقد

ترازنامه یک شرکت مانند عکسی از دارایی، بدهی و حقوق صاحبان سهام است و به طور کلی، وضعیت مالی یک شرکت را در یک لحظه از زمان نشان می‌دهد. اما صورت سود و زیان و جریان وجوه نقد، مانند فیلمی از وضعیت شرکت در یک دوره زمانی سه‌ماهه یا یک‌ساله است.

به عنوان مثال، در ترازنامه، وضعیت مالی شرکت در یک زمان خاص، مثلا ۳۰ خرداد ۱۴۰۱ گزارش می‌شود ولی در صورت‌های سود و زیان و جریان وجوه نقد، این گزارش متعلق به دوره سه‌ماهه اول سال ۱۴۰۱ است.

نحوه مشاهده ترازنامه شرکت‌ها در سایت ره‌آورد

برای بررسی ترازنامه یک شرکت، می‌توانید با مراجعه به سایت ره‌آورد، از منوی جستجو، نماد شرکت مورد نظر خود را جستجو کرده و از زبانه بنیادی، ترازنامه شرکت را مشاهده کنید.

همان‌طور که ملاحظه می‌کنید، امکان مشاهده ترازنامه شرکت به دو صورت «مجمع» و «میان‌دوره‌ای» وجود دارد. در حالت مجمع، ترازنامه شرکت به صورت سالانه نمایش داده می‌شود.

در حالت میان‌دوره‌ای، ترازنامه به صورت فصلی نمایش داده می‌شود. لازم به ذکر است که امکان دریافت فایل ترازنامه نیز در دو فرمت اکسل و CSV در ره‌آورد فراهم شده‌است.

ترازنامه چه انواعی دارد؟

ترازنامه‌ها را از لحاظ شکل ظاهری ارائه، می‌توان به دو صورت زیر ارائه کرد :

شکل حساب

همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم، ترازنامه از دو ستون تشکیل شده و شکل حساب هم به صورت حرف T است. در این شیوه نمایش، دارایی‌ها در سمت راست ترازنامه، و بدهی و حقوق صاحبان سهام در ستون سمت چپ قرار می‌گیرد و برقراری معادله حسابداری نیز در آن الزامی است.

شکل گزارش

در این شیوه نمایش، ستون مربوط به بدهی و حقوق صاحبان سهام وجود نداشته و تمامی اقلام در یک ستون و به صورت گزارشی نوشته می‌شوند. ابتدا دارایی‌ها، سپس حقوق مالکانه و در آخر هم بدهی‌ها در یک ستون آورده می‌شوند.

در ایران از شکل حساب ترازنامه برای نمایش استفاده می‌شد اما اخیراً ترازنامه بسیاری از شرکت‌ها به شکل گزارش ارائه می‌شود. انواع ترازنامه‌ها از نظر جزئیات و اقلام مندرج در آن را می‌توان به صورت دیگری دسته‌بندی کرد.

هدف کلی تمامی شرکت‌ها از تهیه ترازنامه، مشخص کردن وضعیت مالی شرکت برای کارکنان، مدیریت و سرمایه‌گذارانی است که قصد سرمایه‌گذاری در شرکت را دارند اما تهیه آنها با توجه به نوع فعالیت هر شرکت متفاوت می‌شود. تفاوت اصلی ترازنامه‌ها، در جزئیاتی مانند مبالغ، نوع حساب‌ها و موارد اینچنینی است که به بررسی آنها خواهیم پرداخت.

• ترازنامه شرکت‌های بازرگانی

ترازنامه شرکت‌های بازرگانی با توجه به اینکه فعالیت تولیدی خاصی ندارند، شامل جزئیاتی مانند حساب‌های سود و زیان ناخالص و سود زیان خالص، حساب‌های عملیاتی و… است.

• ترازنامه شرکت‌های خدماتی

در شرکت‌های خدماتی نیز مانند شرکت‌های بازرگانی، تولید و جابجایی محصول وجود ندارد؛ لذا اغلبِ حساب‌ها با ماهیت هزینه ارائه خدمات، سود حاصل از ارائه خدمات، حقوق و دستمزد پرسنل و… است.

• ترازنامه شرکت‌های پیمانکاری

فعالیت ‌شرکت‌های پیمانکاری، دریافت سرمایه پروژه از کارفرما در مراحل مختلف تکمیل پروژه، بستن پیمان‌های کوتاه‌مدت و بلند‌مدت برای پروژه‌های مختلف، تعهدات بالا و… است. این شرکت‌ها این امکان را دارند که به صورت همزمان ماهیت خدماتی، تولیدی و… داشته باشند.

• ترازنامه شرکت‌های سهامی

شرکت‌ها به عنوان یک شرکت سهامی عام یا خاص به ثبت می‌رسند. ترازنامه این شرکت‌ها نیز با سایر شرکت‌ها تفاوتی ندارد و به همان روش تهیه می‌شود.

• ترازنامه شرکت‌های بورسی

ترازنامه شرکت‌های بورسی، نشان‌دهنده سوابق فعالیت شرکت، وضعیت مالی فعلی شرکت و توانایی آن در ساخت سود است که مبنای تحلیل و تصمیم‌گیری بسیاری از فعالان بورس است. بنابراین، ترازنامه این شرکت‌ها نیز از نظر اصول حسابداری، تفاوتی با سایر شرکت‌ها نداشته و تنها در اجرای اصل افشاسازی و شفافیت اطلاعات، اهمیت ویژه‌ای وجود دارد.

این امر به این علت است که سهامداران زیادی بر اساس این اطلاعات دست به معامله خواهند زد و این موضوع تأثیر بسیاری در ارزش شرکت دارد. لازم به ذکر است که ترازنامه شرکت‌های بورسی باید توسط مراجع ذیصلاح تأیید شود.

• ترازنامه بانک‌ها

سرمایه اصلی کشور در دست بانک‌ها است و این، بانک‌ها هستند که به این سرمایه جهت می‌دهند. بانک‌ها با استفاده از سرمایه عمده‌ای که در دست دارند، به فعالیت‌های اقتصادی می‌پردازند و این حجمِ بالای پول موجب شده که فعالیت آنها بر میزان کاهش یا رشد دارایی‌های عمومی اثرگذار باشد. بنابراین، ترازنامه بانک‌ها به این علت دارای اهمیت ویژه‌ای است که سپرده‌گذاران با بررسی فعالیت بانک‌ها، به ارزیابی میزان موفقیت آنها در حوزه فعالیت‌های اقتصاد‌ی‌شان می‌پردازند. بنابراین، ترازنامه بانک‌ها، دارایی‌ها و بدهی‌های بانکی را نشان می‌دهد و تغییر در این پارامترها می‌تواند اقتصاد را در سطح خرد و کلان تغییر داده و منجر به تحولات بزرگی شود.

ترازنامه چه کاربردی دارد؟

ترازنامه یک شرکت قسمتی از صورت‌های مالی شرکت است که بسیار کاربردی است؛ اما کاربرد اصلی آن برای سرمایه‌گذاران به اثرگذاری این صورت مالی در تحلیل بنیادی برمی‌گردد. سرمایه‌گذاران و تحلیلگران بنیادی با استفاده از صورت سود و زیان، ترازنامه، صورت جریان وجوه نقد و صورت سود و زیان جامع یک شرکت می‌توانند به بررسی این موضوع بپردازند که آیا بین بدهی‌ها، دارایی‌ها و سودسازی شرکت تناسبی وجود دارد یا خیر.

ترازنامه، عملکرد یک شرکت در گذشته را نشان می‌دهد و بیانگر این است که آیا احتمال رشد شرکت در آینده وجود دارد یا خیر. از طرفی، با مقایسه و بررسی ترازنامه چند سال متوالی یک شرکت، می‌توان مقدار تغییر در دارایی، بدهی و حقوق صاحبان سهام آن را بررسی و روند این تغییرات را پیش‌بینی کرد. بنابراین، کاربرد اساسی و مهم ترازنامه، دادن قدرت تشخیص و پیش‌بینی روند سودآوری یا زیان‌سازی یک شرکت در آینده است.

ترازنامه چه چیزی درباره یک شرکت به شما می‌گوید؟

ترازنامه گزارش مالی از میزان دارایی، بدهی و حقوق صاحبان سهام است. با اطلاعات موجود در ترازنامه می‌توان نسبت‌های مالی مورد استفاده در تحلیل بنیادی را محاسبه کرده و متناسب با صنعت مورد نظر و نوع فعالیت شرکت، تفسیر کرد. به این ترتیب، سرمایه‌گذاران با دیدن چشم‌اندازی کلی از وضعیت شرکت، در خصوص سرمایه‌گذاری در آن تصمیم‌گیری می‌کنند. از طرفی، ترازنامه کمک می‌کند تا در مورد نقدینگی شرکت، بهره‌وری آن و قدرت نفوذ فعالیت شرکت در بازار و اقتصاد، به بینش بهتری برسیم.

نحوه نوشتن ترازنامه

امروزه برای تهیه ترازنامه حسابداری شرکت‌ها از نرم‌افزارهای مختلفی استفاده می‌شود اما می‌توان آن را به صورت دستی نیز تهیه کرد. برای تهیه ترازنامه به صورت دستی، ابتدا باید تاریخ و دوره گزارش‌دهی ترازنامه خود را تعیین کنید. تاریخ ترازنامه، آخرین روز دوره گزارش شما است. به دلیل اینکه دوره مالی اکثر شرکت‌ها معمولا از ابتدای فروردین تا انتهای سال است، لذا تاریخ گزارش سالانه برای اکثر شرکت‌ها ۲۹ اسفند است.

در مرحله بعد باید دارایی‌های خود را مشخص کنید. معمولاً دارایی‌ها در ترازنامه به دو صورت جداگانه و کل دارایی‌ها فهرست می‌شوند تا موجب راحت‌تر شدن تجزیه و تحلیل برای تحلیلگر شود. دارایی‌ها به دو دسته جاری و غیرجاری تقسیم می‌شوند :

دارایی‌های جاری

• پیش‌پرداخت‌ها
• موجودی مواد و کالا
• دریافتنی‌‌های تجاری و سایر دریافتنی‌ها
• اوراق بهادار کوتاه‌مدت قابل فروش
• پول نقد

دارایی‌های غیرجاری

• دارایی‌های ثابت مشهود
• سرمایه‌گذاری در املاک
• دارایی‌های نامشهود
• اوراق بهادار بلند‌مدت قابل فروش
• دریافتنی‌های بلند‌مدت
• سایر دارایی‌ها

ابتدا دارایی‌های جاری و غیرجاری را به صورت جداگانه در ستون سمت راست نوشته و سپس، مجموع ‌آنها را در ترازنامه لحاظ ‌کنید. سپس، باید بدهی‌های خود را مشخص کنید. این کار را هم به صورت مشابه برای بدهی‌ها انجام داده و ابتدا به صورت جداگانه و سپس، مجموع بدهی‌ها را در ترازنامه لحاظ ‌کنید.

بدهی‌های جاری

• پرداختنی‌های تجاری و سایر پرداختنی‌ها
• مالیات پرداختی
• سود سهام پرداختنی
• تسهیلات مالی
• ذخایر
• پیش‌دریافت‌ها

بدهی‌های غیرجاری

• پرداختنی‌های بلند‌مدت
• تسهیلات مالی بلند‌مدت
• ذخیره مزایای پایان خدمت کارکنان

حال باید حقوق صاحبان سهام را محاسبه کنید. اگر ترازنامه‌ای که قصد تهیه آن را دارید مربوط به یک شرکت خصوصی باشد که در اختیار یک مالک است، محاسبه حقوق صاحبان سهام، کار بسیار ساده‌ای خواهدبود. اما اگر شرکت از نوع سهامی عام و در اختیار چندین مالک عمده و خرد باشد، محاسبه این پارامتر اندکی پیچیده‌تر خواهد شد. اما به طور کلی، موارد متداولی که در ترازنامه موجود است، عبارتند از :

• سرمایه
• افزایش سرمایه در جریان
• صرف سهام
• صرف سهام خزانه
• اندوخته قانونی
• سایر اندوخته‌ها
• مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها
• تفاوت تسعیر ارز عملیات خارجی
• سود (زیان) انباشته
• سهام خزانه

مجموع بدهی‌ها را به مجموع حقوق صاحبان سهام اضافه کرده و در انتهای ستون بنویسید. در انتها، حاصل جمع دو ستون در دو سمت جدول ترازنامه باید برابر باشد.

مهم‌ترین بخش‌های ترازنامه در تجزیه و تحلیل بنیادی

تمامی بخش‌های ترازنامه از اهمیت خاص خود برخوردارند؛ اما این اهمیت ممکن است با توجه به نوع استفاده‌ هر بخش در تجزیه و تحلیل شرکت، متفاوت باشد. از نظر تحلیلگران و کارشناسان مالی، موجودی نقد مهم‌ترین بخش ترازنامه است و بخش حساب‌های دریافتنی، سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت، سرمایه‌گذاری در املاک و بخش بدهی‌ها، به ترتیب در درجه‌های بعدی اهمیت قرار دارند.

بزرگ‌ترین مشکل ترازنامه چیست؟

بزرگ‌ترین مشکل ترازنامه این است که تمامی اقلام آن با توجه به ارزش دفتری خود در ترازنامه قید می‌شود و گذشت زمان و تورم، روی این قیمت‌های ثبت‌شده، اثری نمی‌گذارد. این موضوع به خصوص در مورد دارایی‌های ثابت دیده می‌شود. به عنوان مثال، ملکی که ۲۰ سال پیش به قیمت ۵۰ میلیون تومان خریداری و در ترازنامه ثبت شده، پس از گذشت ۲۰ سال، همچنان با همان ارزش دفتری در ترازنامه آورده ‌می‌شود.

رویدادهای بعد از تاریخ ترازنامه چیست؟

این رویدادهای مالی در واقع رویدادهایی هستند که بین تاریخی که دوره مالی خاتمه پیدا کرده و تاریخی که ترازنامه تنظیم شده، رخ داده  و به صورت رویداد‌های تعدیلی و غیرتعدیلی دسته‌بندی ‌می‌شوند. رویدادهای تعدیلی، رویدادهایی هستند که تراکنش‌های قبل از اتمام دوره مالی را تغییر می‌دهند. لذا باید در ترازنامه لحاظ شوند.

ذخیره مالیات در ترازنامه چیست؟

این بخش از بدهی‌ها، به دلیل اختلافی که بین اصول حسابداری و قوانین مالیاتی وجود دارد، در نظر گرفته‌شده‌است. مالیاتی که به شرکت تعلق گرفته‌است، تا زمانی که قطعی نشود، بدهی به حساب می‌آید و به عنوان ذخیره مالیات در دفاتر و ترازنامه ثبت می‌شود. تغییر این مبلغ به معنای تغییر در برآورد است.

موجودی نقدی که در ترازنامه یک شرکت گزارش می‌شود چیست؟

یکی از اقلامی که در ترازنامه گزارش می‌شود، موجودی نقد است که شامل سپرده‌های بانکی، وجوه نقد، تنخواه و حساب‌های بانکی است و جزئی از دارایی شرکت به‌حساب می‌آید. لازم به ذکر است که موارد زیر، موجودی نقدی شرکت محسوب نمی‌شود :

• مطالبات وصول‌نشده مدت‌دارمثل چک وصول‌نشده
• سپرده‌هایی که برای معاملات نزد کارگزاری است
• وجوه بانکی مسدودشده یا اندوخته‌شده
• اوراق بهادار و تمبر که از ملزومات محسوب می‌شوند

جمع‌بندی

ترازنامه یکی از صورت‌های مالی است که نشان‌دهنده وضعیت مالی شرکت در دوره‌های مالی مختلف است. ترازنامه، در واقع یک گزارش مالی از میزان دارایی، بدهی و حقوق صاحبان سهام شرکت است. با اطلاعات موجود در ترازنامه می‌توان نسبت‌های مالی مورد استفاده در تحلیل بنیادی را محاسبه کرده و متناسب با صنعت و نوع فعالیت شرکت، تفسیر کرد. برای کسب اطلاعات تکمیلی پیشنهاد میکنیم مقاله آموزش تحلیل بنیادی را مطالعه کنید.