اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟

• اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش تبعی شامل چه اطلاعاتی است؟
• نحوه اعمال اختیار فروش تبعی در بازار سرمایه چگونه است؟
• قوانین مربوط به اوراق اختیار فروش تبعی در بورس چیست؟

اوراق اختیار فروش تبعی ابزاری است که توسط عرضه‌کننده سهام پایه (شرکت‌ها)، منتشر شده و این اختیار را به دارنده اوراق می‌دهد که دارایی پایه (سهام پایه) درج‌شده در قرارداد را در زمانی مشخص (تاریخ سررسید) و با قیمتی معین (قیمت اعمال) به‌فروش برساند.

هدف از انتشار اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟

اوراق اختیار فروش تبعی توسط شرکت‌ها، به منظور کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در بازار و ایجاد اطمینان در سهامداران عرضه می‌شود. در واقع شرکت‌ها با انتشار این اوراق، ارزندگی سهام خود را تضمین کرده و این اطمینان را به سهامدار می‌دهند که در صورت کاهش قیمت سهم نیز منافع آنها حفظ خواهدشد. این اوراق به نوعی بیمه سهام تلقی می‌شوند.

برچسب ها: ربات آربیتراژ و ربات آربیتراژ قطعا سودده و  ثبت نام ربات آربیتراژ و سفارش ساخت ربات فارکس و ساخت ربات معامله گر بورس و ساخت ربات معاملاتی و طراحی ربات تریدر و ربات فارکس رایگان و برنامه نویسی ربات فارکس و آموزش ساخت اکسپرت فارکس و ساخت ربات معامله گر با پایتون و دانلود ربات معامله گر فارکس و خرید ربات تریدر فارکس و ربات فارکس خودکار و ربات معامله گر بورس رایگان و آموزش ساخت ربات معامله گر فارکس و دانلود ربات معامله گر بورس ایران و ربات معامله گر آلپاری و ربات فارکس برای اندروید و ربات سود ده فارکس و ربات سود ده بورس ایران و اکسپرت سود ده فارکس و اکسپرت سود ده بورس ایران

اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش تبعی شامل چه اطلاعاتی است؟

این اطلاعیه حداقل یک روز کاری قبل از عرضه منتشر شده و شامل اطلاعات زیر است :

• دارایی یا سهم پایه

سهمی است که اوراق اختیار فروش تبعی بر اساس آن تنظیم می‌شود.

• عرضه‌کننده

شرکتی است که اوراقِ اختیار فروش تبعی را منتشر می‌کند.

• دوره معاملاتی

به فاصله بین اولین و آخرین روز معاملاتی اوراق اختیار فروش تبعی گفته می‌شود.

• تاریخ اعمال ( تاریخ سررسید)

به تاریخ تعیین‌شده جهت فروش اوراق اختیار فروش تبعی گفته می‌شود.

• قمیت اعمال

قیمت تعیین شده‌ای برای سهام پایه است که در تاریخ اعمال، توسط عرضه‌کننده اوراق به سهامدار پرداخت می‌شود.

• مجموع حجم عرضه

مجموع اوراق اختیار فروش تبعی که تا پایان دوره معاملاتی عرضه خواهدشد.

• سقف خرید

حداکثر تعداد اوراق اختیار فروش تبعی که هر شخص حقیقی یا حقوقی می‌تواند با کد معاملاتی خود خریداری کند.

• قیمت عرضه

قیمتی است که اوراق اختیار فروش تبعی توسط عرضه‌کننده با این قیمت به فروش می‌رسد و در هر روز با فرمول خاصی تعیین شده و بنابراین، ثابت نیست.

نحوه اعمال اختیار فروش تبعی چگونه است؟

اعمال اوراق اختیار فروش تبعی تنها در تاریخ سررسید (تاریخ اعمال) امکان‌پذیر است. لازم به ذکر است که در صورت ثبت درخواست در پنل کارگزاری، امکان لغو درخواست وجود نخواهدداشت.

برای ثبت درخواستِ اعمال، به نکات زیر توجه کنید :

۱. ثبت درخواست تسویه باید تا ساعت ۱۴ روزکاری قبل از سررسید صورت گیرد.

۲. تنها اوراق اختیار فروش تبعی سهامدارانی قابل اعمال است که سهام پایه آنها تا پایان روز سررسید در سبد دارایی نگهداری شده‌باشد.

۳. ثبت درخواست تسویه تنها توسط کارگزار ناظر بر اوراق اختیار فروش تبعی امکان‌پذیر است. کارگزار ناظر اوراق اختیار فروش تبعی همان کارگزار ناظر بر سهام پایه است. در صورتی که سهام پایه شما دارای کارگزار ناظر نباشد، باید نسبت به تعیین آن اقدام کنید.

۴. در صورتی که قصد اعمال اوراق را دارید، از یک هفته قبل از زمان سررسید امکان تغییر کارگزار ناظر برای شما وجود نخواهد داشت.

۵. در صورتی که درخواست اعمال را تا تاریخ سررسید ثبت نکنید، اوراق اختیار فروش تبعی منقضی شده و دیگر قابلیت اعمال نخواهدداشت.

۶. در صورتی که تعداد اوراق اختیار فروش تبعی از تعداد سهام پایه یا سقف خرید برای هر کد معاملاتی بیشتر باشد، تعداد مازاد، قابل اعمال نخواهند بود.

۷. بهتر است زمانی درخواست تسویه اوراق اختیار فروش تبعی را ثبت کنید که قیمت پایانی سهام پایه در زمان سررسید، از قیمت اعمال کمتر باشد.

اوراق اختیار فروش تبعی را با چه قیمتی خریداری کنیم؟

همان‌طور که اشاره کردیم، اوراق اختیار فروش تبعی به نوعی بیمه سهام محسوب شده و این اطمینان را به سهامدار می‌دهد که ارزندگی سهام او حفظ خواهدشد. اما باید به این نکته توجه کنید که زمانی خرید این اوراق منجر به سودآوری برای سهامداران خواهدشد که روند بازار از زمان خرید این اوراق تا زمان سررسید، نزولی باشد. در واقع، در صورتی که قیمت پایانی سهم در تاریخ سررسید از قیمت اعمال کمتر باشد، منجر به سودآوری برای سهامدار خواهدشد.

البته باید هزینه خرید اوراق را نیز محاسبه کرد و با کسر از سود حاصل (که از ما‌به‌التفاوت قیمت پایانی سهم و قیمت اعمال در تاریخ سررسید به دست می‌آید)، سود خالص سهامدار را محاسبه نمود. لذا با توجه به یک‌طرفه بودن بازار بورس در ایران، می‌توان گفت در روندهای نزولی، خرید این اوراق می‌تواند به سودآوری سهامدار کمک کند. در واقع، این اوراق باید با قیمتی خریداری شوند که با در نظر گرفتن روند بازار تا تاریخ سررسید، مابه‌التفاوت قیمت سهام پایه و قیمت اعمال، منجر به سودآوری سهامدار شود.

در صورتی که در تاریخ سررسید، قیمت پایانی سهم بیشتر از قیمت اعمال باشد، سهامدار می‌تواند سهام خود را به قیمت روز در بازار فروخته و از این طریق کسب سود کند. در این حالت، اوراق به صورت خودکار باطل شده و سهامدار تنها به اندازه هزینه‌ای که بابت خرید اوراق اختیار فروش تبعی پرداخت کرده، متضرر می‌شود. در ادامه، قیمت مناسب اوراق تبعی و بازدهی خرید این اوراق را به تفصیل شرح خواهیم داد.

تسویه اوراق اختیار فروش تبعی به چه روش‌هایی انجام می‌شود؟

تسویه اوراق اختیار فروش تبعی به دو صورت تسویه نقدی و تسویه فیزیکی انجام می‌شود.

• تسویه نقدی

تسویه نقدی اوراق اختیار فروش تبعی تنها در صورتی امکان‌پذیر است که قیمت پایانی سهم در تاریخ سررسید از قیمت اعمال کمتر باشد. در این نوع تسویه، مابه‌‌التفاوت قیمت پایانی سهم و قیمت اعمال در تاریخ سررسید به صورت نقدی و توسط شرکت عرضه‌کننده، به سهامدار پرداخت خواهدشد. لازم به ذکر است که در این نوع تسویه، انتقال سهام از سهامدار به شرکتِ عرضه‌کننده صورت نگرفته و سهام پایه همچنان در پرتفوی سهامدار باقی خواهدماند.

• تسویه فیزیکی

در تسویه فیزیکی باید عرضه‌کننده اوراق در تاریخ سررسید، سهام پایه فرد را به قیمت اعمال از او خریداری کند. در این نوع تسویه، شاهد انتقال سهام از پرتفوی سهامدار به شرکت عرضه‌کننده هستیم. در واقع، سهام پایه به قیمت اعمال توسط عرضه‌کننده خریداری شده و مبلغ حاصل به حساب سهامدار واریز خواهدشد.

مزایای اوراق اختیار فروش تبعی

• استفاده از این اوراق موجب کاهش ریسک سرمایه‌گذاری و حفظ ارزندگی سهام پایه می‌شود.
• اگر تحت تأثیر هیجانات منفی بازار، ارزش سهام پایه کاهش یابد، اوراق اختیار فروش تبعی شرایط امنی را در جهت حفظ منافع سهامداران ایجاد می‌کند.
• اوراق اختیار فروش تبعی باعث ایجاد اطمینان‌بخشی به سهامداران و به تبع آن، افزایش تقاضا برای خرید سهام شرکت‌ها می‌شود.
• برای سهامدارانی که اوراق اختیار فروش تبعی خریداری کرده‌اند، حداقل بازدهی ۲۰ درصدی توسط سهامدار عمده تضمین می‌شود.

معایب اوراق اختیار فروش تبعی

• وجود نداشتن بازار ثانویه
• الزام به مالکیت سهامدار بر سهام پایه به منظور خرید اوراق اختیار فروش تبعی
• تعیین سقف خرید اوراق اختیار فروش تبعی برای سهامداران
• پایان یافتن تعهدات ناشر اوراق اختیار فروش تبعی پس از تاریخ اعمال
• امکان ایجاد هیجانات مثبت جهت افزایش قیمت سهم تا قبل از تاریخ اعمال

قوانین مربوط به اوراق اختیار فروش تبعی

• اوراق اختیار فروش تبعی تنها در تاریخ سررسید و به قیمت اعمال، قابل فروش هستند؛ یعنی این اوراق بازار ثانویه ندارند.
• تنها کسانی می‌توانند اوراق اختیار فروش تبعی را خریداری کنند که سهامدار شرکت عرضه‌کننده این اوراق باشند.
• تنها به اندازه تعداد سهام موجود در پرتفوی سهامدار، امکان خرید اوراق اختیار فروش تبعی وجود دارد. در صورتی که این اوراق بیشتر از تعداد سهام موجود در پرتفوی خریداری شود، مازاد اوراق باطل شده و مبلغی به حساب شما برگردانده نمی‌شود.
• حفظ سهام پایه به اندازه تعداد اوراق اختیار فروش تبعی خریداری‌شده تا تاریخ اعمال الزامی است. در صورتی که تا قبل از تاریخ اعمال، تعدادی از سهام پرتفوی خود را به‌فروش برسانید، مازاد اوراق باطل خواهدشد.
• در صورتی که درخواست اعمال خود را تا زمان سررسید نزد کارگزار مربوطه ثبت نکنید، اوراق اختیار فروش تبعی باطل خواهدشد.
• در صورتی که در تاریخ سررسید، قیمت سهام پایه بیشتر یا مساوی قیمت اعمال باشد، اوراق شما باطل خواهد شد.
• در صورتی که پس از درخواست اعمال، عرضه‌کننده به تعهدات خود در قبال سهامدار عمل نکند، توسط سازمان بورس جریمه می‌شود.
• پس از ثبت درخواست اعمال به کارگزاری ناظر، امکان لغو یا ویرایش درخواست وجود ندارد.

لیست نمادهای دارای اوراق تبعی

معمولا نماد اوراق اختیار فروش تبعی از حرف “ه‍” و بخشی از نماد بورسی سهم به همراه تاریخ سررسید تشکیل شده است. برای مشاهده لیست کامل نمادهای دارای اوراق تبعی بازار بورس و فرابورس، به این لینک وارد شوید :

لیست نمادهای دارای اوراق اختیار فروش تبعی

همان‌طور که در تصویر زیر ملاحظه می‌کنید، نمادهای مربوط به اوراق اختیار فروش تبعی، بر اساس آخرین روز معاملاتی یا هر زمان در این صفحه قابل ملاحظه خواهند بود

اطلاعات مربوط به اوراق تبعی شرکت‌ها را از کجا دریافت کنیم؟

برای دریافت اطلاعات شرکت‌هایی که اوراق تبعی منتشر کرده‌اند، به سایت بورس اوراق بهادار تهران مراجعه کنید. این اطلاعات شامل نماد اوراق تبعی، شرکت عرضه‌کننده، قیمت اعمال، سقف خرید کد معاملاتی حقیقی و حقوقی، تاریخ اعمال و تاریخ شروع و پایان دوره معاملاتی می‌شود. این سایت علاوه بر موارد ذکرشده، کلیه اطلاعات مرتبط با عرضه و تقاضا و بیشترین افزایش و کاهش قیمت را نیز در اختیار شما قرار می‌دهد.

نحوه محاسبه بازدهی خرید اوراق اختیار فروش تبعی

‌ همان‌طور که اشاره کردیم، هزینه خرید اوراق اختیار فروش تبعی باید به ‌گونه‌ای باشد که منجر به سودآوری سهامدار شود. برای اینکه این مهم تحقق یابد، کافی است بازدهی خرید این اوراق را طبق فرمول زیر محاسبه کنیم :

پرداختی/(پرداختی – دریافتی) = بازده

قیمت اعمال اوراق تبعی در زمان سررسید × تعداد اوراق تبعی خریداری‌شده = دریافتی

هزینه خرید اوراق تبعی + هزینه خرید سهام پایه = پرداختی

برای درک بهتر این مطلب، به مثال زیر توجه کنید :

فرض کنید شخصی قصد خرید ۱۰۰۰ اوراق اختیار فروش تبعی به قیمت ۲۲ تومان را دارد. لذا باید تعداد ۱۰۰۰ سهم از سهام شرکت A را خریداری کند. اگر قیمت هر سهم ۳۲۰ تومان باشد، هزینه پرداختی او برابر است با :

(۱۰۰۰×۲۲) + (۱۰۰۰×۳۲۰) = پرداختی

۳۴۳۳۶۸ تومان =۲۲۰۸۸ + ۳۲۱۲۸۰ = پرداختی

فرض کنید قیمت اعمالِ اوراق برابر با ۳۴۰ تومان باشد. در این صورت، مبلغ دریافتی برابر است با :

۳۴۰۰۰۰ تومان =(۱۰۰۰×۳۴۰) = دریافتی

بازدهی اوراق برای این شخص برابر است با :

۳۴۳۳۶۸/ (۳۴۰۰۰۰-۳۴۳۳۶۸) = ۰/۰۰۹-

لذا خرید اوراق تبعی با این قیمت برای شخص بازدهی نداشته و موجب زیان نیز خواهد شد. اکنون فرض کنید بازده مدنظر شخص، ٪۵ باشد. با قراردادن این مقدار در فرمول بالا، مبلغ دریافتی، هزینه پرداختی و در نتیجه، قیمت اوراق تبعیِ مطلوب به‌دست می‌آید.

پرداختی / (۳۴۰۰۰۰-پرداختی) = ٪۵

۳۲۳۸۰۹ تومان = پرداختی

۲۵۲۹ تومان = هزینه خرید اوراق تبعی

بنابراین، برای حصول بازده ۵ درصدی، شخص باید هر ورق از اوراق تبعی را به مبلغ ۲/۵ ریال خریداری کند.

سوالات متداول در خصوص اوراق اختیار فروش تبعی

• آیا امکان فروش اوراق اختیار فروش تبعی در دوره معاملاتی وجود دارد؟

خیر. این اوراق تنها در تاریخ سررسید، قابل فروش بوده و در صورت عدم اعمال آنها در تاریخ سررسید، به طور خودکار باطل خواهندشد.

• آیا تعداد و قیمت اوراق تبعی پس از افزایش سرمایه تغییر خواهد کرد؟

بله. تعداد و قیمت اوراق تبعی با هر گونه تعدیلی در قیمت سهام به همان نسبت تغییر خواهدکرد.

• هر شخص حقیقی یا حقوقی چه تعداد از اوراق اختیار فروش تبعی را می‌تواند خریداری کند؟

در هر اطلاعیه‌ای که توسط عرضه‌کننده صادر می‌شود، تعداد مجاز خرید اوراق تبعی برای هر کاربر ذکر شده‌است.

• عوامل اثرگذار بر قیمت اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟

به طور کلی، هر چه احتمال کاهش ارزش دارایی پایه افزایش یابد، قیمت اوراق اختیار فروش تبعی بیشتر خواهدشد.

• در صورتی که تعداد اوراق خریداری‌شده از تعداد سهام پرتفوی شخص بیشتر باشد، چه اتفاقی برای تعداد مازاد می‌افتد؟

این تعداد مازاد اعتباری ندارد و قابل فروش نخواهد بود.

جمع‌بندی

اوراق اختیار فروش تبعی از جمله ابزارهایی است که توسط سازمان بورس به منظور کاهش ریسک سرمایه‌گذاری، حفظ منافع سهامداران و ایجاد اشتیاق جهت سرمایه‌گذاری در این بازار به کارگرفته شده است. در واقع، این اوراق ارزندگی سهام شما را در صورت کاهش قیمت سهم، تضمین خواهد کرد. البته قبل از خرید این اوراق باید با تمامی قوانین حاکم بر آن آشنایی پیدا کرده و اطمینان حاصل کنید که این اوراق را با قیمت مناسب خریداری می‌کنید و به‌کارگیری آن منجر به سودآوری شما خواهد شد.