پس از افزایش تحریمهای نفتی و کاهش درآمدهای کشور، دریافت مالیات یکی از بهترین گزینههایی است که میتواند به دولت در تأمین بخشی از منابع مالی برای اداره کشور کمک کند.
مالیاتها انواع مختلفی دارند. اما یکی از انواع مالیات که اخیراً بسیار مورد توجه شهروندان ایرانی قرار گرفته، طرح مالیات بر عایدی سرمایه است. طرح اولیه مالیات بر عایدی سرمایه، در سال ۹۹ به مجلس ارائه شد و سرانجام کلیات این طرح، در تاریخ ۰۵/۰۳/۱۴۰۰ تصویب شد. اکنون برای بسیاری از افراد این سؤال مطرح میشود که مالیات بر عایدی سرمایه چیست؟ مالیات بر عایدی سرمایه به کدام داراییها تعلق میگیرد و چه کسانی مشمول پرداخت آن خواهند شد؟
در این مقاله تلاش میکنیم تا با معرفی این نوع از مالیات، نحوه محاسبه و چگونگی پرداخت آن، به این سؤالات پاسخ دهیم. اگر تا انتهای این مقاله همراه ما باشید همه سؤالاتی که درباره مالیات بر عایدی سرمایه دارید پاسخ داده خواهد شد. در پایان مثالهایی از نحوه محاسبه مالیات بر عایدی سرمایه هم ذکر خواهد شد تا بتوانید شرایط خود را در مواجهه با این قانون بسنجید.
مالیات بر عایدی سرمایه چیست؟
مالیات بر عایدی سرمایه، نوعی مالیات است که به سود ناشی از انتقال داراییهای غیرمولد تعلق میگیرد. درواقع افراد باید بابت سودی که از فروش سرمایه یا داراییهای خود کسب میکنند، مالیات پرداخت کنند.
مثلاً فرض کنید چند سال قبل، مسکنی را به مبلغ ۱۰۰ میلیون تومان خریداری کردهاید و امروز ارزش مسکن شما به ۷۰۰ میلیون تومان رسیده است. بنابراین عایدی مسکن شما معادل ۶۰۰ میلیون تومان است. در صورت فروش، شما باید مالیات عایدی مسکن خود را پرداخت کنید.
تاریخچه مالیات بر عایدی سرمایه در ایران و جهان
مالیات بر عایدی سرمایه در دنیا موضوع جدیدی نیست. بیش از یک قرن است که این قانون در جهان اجرایی شدهاست؛ اما طی نیم قرن اخیر، با سرعت چشمگیری در کشورهای دنیا گسترش یافته است.
این قانون برای اولین بار در سال ۱۹۱۳ توسط ایالات متحده آمریکا اجرایی شد. تا حدود ۵۰ سال آمریکا تنها کشوری بود که قانون جداگانه و کاملی برای این نوع مالیات داشت. سرانجام در سال ۱۹۶۵ با افزایش ناگهانی قیمت مسکن در اروپا، این قانون بهطور رسمی در ۱۸۰ کشور اروپایی تصویب و اجرایی شد.
پیشینه مالیات بر عایدی سرمایه در ایران نیز به دهه ۶۰ برمیگردد. این طرح برای اولین بار در دهه ۶۰ مطرح و حتی تا حدودی اجرایی شد، اما به دلیل اطلاعات اقتصادی ناقص مؤدیان و همچنین وجود فساد در دستگاه مالیاتی و سایر دستگاههای مرتبط، اجرای این طرح متوقف و قانون آن لغو شد.
مالیات بر عایدی سرمایه و مالیات بر ارزش افزوده چه تفاوتی دارند؟
اگر بخواهیم یک دستهبندی کلی برای مالیات ارائه دهیم، میتوانیم آنها را به دو دسته مالیات مستقیم و مالیات غیرمستقیم کنیم. شاید بسیاری از افراد تصور کنند مالیات بر عایدی سرمایه را همان مالیات بر ارزش افزوده است، درحالیکه این تصور کاملاً اشتباه است. اگرچه این دو مالیات، شباهتهایی دارند اما ماهیت کاملاً متفاوتی دارند.
مالیات بر ارزش افزوده یک نوع مالیات غیرمستقیم است که به ارزش افزوده ایجادشده برای کالاها و خدماتی که در چرخه تولید قرار گرفتهاند و یا مولد هستند، تعلق میگیرد. درواقع مصرفکننده با خرید کالا و خدمات، بهطور غیرمستقیم، این نوع مالیات را پرداخت میکند.
درحالیکه مالیات بر عایدی سرمایه از جمله مالیاتهای مستقیم است و به داراییهایی تعلق میگیرد که مالکان آنها هیچگونه ارزشافزودهای ایجاد نکرده و تنها از طریق انتقال این داراییها سود میکنند. درواقع کلیه داراییهایی که در زنجیره تولید تا عرضه قرار نداشته و بدون هیچگونه تغییر و ارزشافزودهای منتقل میشوند، مشمول مالیات بر عایدی سرمایه هستند.
◊ این مطلب را حتماً بخوانید: آموزش بورس رایگان از صفر تا صد
برچسب ها: ربات آربیتراژ و ربات آربیتراژ قطعا سودده و ثبت نام ربات آربیتراژ و سفارش ساخت ربات فارکس و ساخت ربات معامله گر بورس و ساخت ربات معاملاتی و طراحی ربات تریدر و ربات فارکس رایگان و برنامه نویسی ربات فارکس و آموزش ساخت اکسپرت فارکس و ساخت ربات معامله گر با پایتون و دانلود ربات معامله گر فارکس و خرید ربات تریدر فارکس و ربات فارکس خودکار و ربات معامله گر بورس رایگان و آموزش ساخت ربات معامله گر فارکس و دانلود ربات معامله گر بورس ایران و ربات معامله گر آلپاری و ربات فارکس برای اندروید و ربات سود ده فارکس و ربات سود ده بورس ایران و اکسپرت سود ده فارکس و اکسپرت سود ده بورس ایران
هدف از اجرای طرح مالیات بر عایدی سرمایه چیست؟
مهمترین اهداف طرح مالیات بر عایدی سرمایه موارد زیر هستند:
✔️ ایجاد عدالت مالیاتی در راستای تحقق عدالت اجتماعی
✔️ یکپارچگی، انسجام و بهبود عملکرد نظام مالیاتی
✔️ کنترل سوداگری و سفتهبازی در حوزههای مختلف از جمله مسکن، طلا و غیره
✔️ جلوگیری از فرار مالیاتی داراییهای مشمول مالیات
✔️ کاهش اختلاف طبقاتی و توزیع عادلانه درآمد بین اقشار مختلف جامعه
✔️ حمایت از تولید و سرمایهگذاریهای مولد در جهت رشد اقتصادی
✔️ از بین رفتن واسطهگری
✔️ جلوگیری از رشد نامتعارف قیمتها در بازارهای مسکن، طلا و … و تبدیل شدن داراییها از حالت سرمایهای به حالت مصرفی
✔️ کاهش نرخ تورم
مالیات بر عایدی سرمایه شامل چه کسانی میشود؟
این قانون شامل چند درصد از افراد جامعه میشود؟ آیا با تصویب این قانون همه افراد جامعه باید بخشی از دارایی خود را مالیات بدهند؟
مالیات بر عایدی سرمایه، مختص کسانی است که در زمینههای مختلف که اغلب غیرمولد هستند، معاملاتی را انجام داده و باعث ایجاد سوداگری در آن زمینه میشوند. هدف این افراد کسب سود و سرمایههای هنگفت از طریق انتقال داراییها بدون ایجاد هرگونه ارزشی در آنها است. در چنین شرایطی دولت قانوناً میتواند براساس عایدی که در سرمایههای آنها ایجاد میشود، مالیات دریافت کند.
در طرح مالیات بر عایدی سرمایه، معافیتها بهگونهای طراحی شده که تقاضای مصرفی افراد در داراییهایی مانند مسکن، خودرو، طلا و جواهرات، مشمول مالیات نشود. همچنین تعدد و میزان معافیتهای این طرح به نحوی تعیین شده که تعداد بسیار کمی از افراد جامعه مشمول مالیات میشوند. براساس شواهد آماری چیزی کمتر از ۵ درصد از افراد جامعه، مشمول این نوع مالیات میشوند.
مالیات بر عایدی سرمایه شامل چه مواردی میشود؟
مالیات بر عایدی سرمایه به سود ناشی از فروش هرگونه دارایی غیرمولد تعلق میگیرد. این داراییها شامل مسکن، زمین، انواع اوراق بهادار، عتیقهجات، آثار هنری، خودرو و هر دارایی غیرمولدی است که از فروش آن به سود رسیدهاید. البته در کشورهای مختلف، داراییهایی که مشمول این نوع مالیات میشوند، متفاوت هستند و انتخاب آنها بستگی به وضعیت اقتصادی و سیاسی آن کشور دارد.
مالیات بر عایدی سرمایه چه زمانی باید پرداخت شود؟
مالیات بر عایدی سرمایه تنها در صورتی به داراییهای شما تعلق میگیرد که آنها را به فروش رسانده و از آن سود کسب کنید. تا زمانی که دارایی خود را در اختیار دارید، مالیاتی به آن تعلق نمیگیرد. بهطور خلاصه تمامی داراییهایی که افراد از طریق دلالی آنها، سود کسب میکنند، مشمول مالیات بر عایدی سرمایه میشوند.
مهمترین منبع مالیات بر عایدی سرمایه که امروزه توجه بیشتر افراد جامعه را به خود جلب کرده، مالیات بر عایدی مسکن و سهام است. با ما همراه باشید تا در ادامه بیشتر این دو مورد را توضیح بدهیم.
مالیات بر عایدی مسکن و املاک
اگر شخصی یک ملک مسکونی (یا غیرمسکونی) را بخرد و پس از مدت مشخصی، آن را بفروشد، عایدی آن ملک، مشمول مالیات خواهد شد.
درواقع اگر فاصله خرید و فروش مسکن (یا ملک غیرمسکونی)، کمتر از یک بازه زمانی مشخصی باشد، به سود حاصل از فروش آن، مالیات تعلق میگیرد؛ زیرا فرض بر آن است که معاملهی انجامشده در این حوزه، نوعی فعالیت غیرمولد یا دلالی بوده و صرفاً برای کسب سود انجام شدهاست. مهمترین هدف تعیین این نوع مالیات، جلوگیری از التهاب بازار مسکن و املاک است.
نحوه اجرای قانون مالیات بر عایدی مسکن در کشورهای مختلف، متفاوت است. معمولاً یک فرد برای یک مسکن ملزم به پرداخت مالیات نیست. همچنین در برخی موارد، مسکنی که فرد در آن سکونت دارد، معاف از پرداخت مالیات بر عایدی مسکن خواهد بود. از طرفی در برخی قوانین، فاصله زمانی بین خرید و فروش مسکن و یا تعداد آن، تعیینکننده نرخ مالیات بر عایدی مسکن است.
مالیات بر عایدی سکه، طلا و ارزهای خارجی
سکه، طلا و جواهرات از جمله کالاهایی هستند که مشمول مالیات بر عایدی سرمایه میشوند. زیرا فعالیتهای سوداگرانه و ایجاد تقاضای کاذب برای این کالاها، میتواند باعث افزایش قیمت آنها و التهاب بازار شود. از طرفی بازار سکه و طلا از جمله بازارهایی است که میتواند سودهای هنگفتی را برای خریداران ایجاد کند. به همین دلیل دولت تصمیم دارد با اخذ مالیات بر عایدی سرمایه، سوداگری در بازار سکه و طلا را مهار کرده و در بازار تعادل ایجاد کند.
از آنجا که معامله ارزهای خارجی یک فعالیت غیرمولد محسوب میشود، خرید و فروش این ارزها هم مشمول قانون مالیات بر عایدی سرمایه میشوند.
◊ این مطلب را حتماً بخوانید: سرمایه گذاری چیست؟ آموزش سرمایه گذاری در ایران
مالیات بر عایدی خودرو
در هیچ کشوری، قانون مالیات بر عایدی سرمایه، برای خودرو اجرایی نشدهاست؛ زیرا خودرو یک کالای مصرفی است و نمیتوان بهعنوان یک کالای سرمایهای به آن نگاه کرد. اما در ایران به دلیل شرایط عرضه و افزایش سفتهگران در بازار خودرو، این محصول به کالایی سرمایهای تبدیل شدهاست. بنابراین سیاستگذاران تصمیم دارند در راستای ساماندهی بازار خودرو و کاهش سوداگری در این بازار، قانون مالیات بر عایدی سرمایه را برای خودرو اجرایی کنند. البته انتقاداتی در رابطه با این قانون وجود دارد که باید بهطور کامل برطرف شود.
مثلاً ممکن است فروشنده خودرو مالیاتِ تعیینشده در قانون مالیات بر عایدی سرمایه را به قیمت خودرو اضافه کند.
همینطور ممکن است مصرفکنندگان واقعی، به دلیل پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه ناشی از فروش خودرو امتناع کنند. در نتیجه با کاهش عرضه، قیمتها در بازار افزایش یابد.
مالیات بر عایدی سهام
مالیات بر عایدی سهام از دیگر انواع مالیات بر عایدی سرمایه است که پس از مسکن و املاک، بزرگترین منبع دریافت مالیات محسوب میشود.
از آنجا که اغلب انتقال یا فروش سهام، منجر به سودآوری افراد میشود، سود سهام نیز میتواند مشمول این قانون باشد. شفافیت در معاملات سهام، محاسبه و دریافت مالیات بر عایدی سهام را بسیار آسان کرده است. در مورد مالیات بر عایدی سهام، نظرات متفاوتی وجود دارد و برخی معتقدند که دریافت این نوع مالیات باعث از بین بردن تمایل افراد به سرمایهگذاری در بورس و در نتیجه بروز مشکلاتی برای شرکتهای فعال در بورس شود. به همین دلیل، میزان مالیات بر عایدی سهام و نحوه دریافت آن در کشورهای مختلف جهان، متفاوت است.
مالیات بر عایدی سهام در ایران
دریافت مالیات بر عایدی سهام از جمله بندهایی بود که در پیشنویس طرح اولیه قانون مالیات بر عایدی سرمایه قرار گرفت. یکی از اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در یک مصاحبه تلویزیونی در حمایت از این قانون، عنوان کرد که مالیات بر عایدی سرمایه سهام شامل سود ناشی از فروش سهام نمیشود و صرفاً به سود تقسیمی که توسط شرکت به سهامداران پرداخت میشود، تعلق میگیرد. این نماینده گفت هدف از این طرح، تشویق شرکتها به «افزایش سرمایه» بهجای «تقسیم سود بین سهامداران» است که در نهایت منجر به افزایش تولید خواهد شد.
با این وجود، طرح مالیات بر عایدی سهام با اعتراضات و انتقادات اعضای شورای مجلس، مواجه شد و در نهایت با ایجاد یک اصلاحیه منتفی شد.
کدام داراییها معاف از مالیات بر عایدی سرمایه هستند؟
براساس آخرین طرح مالیات بر عایدی سرمایه، موارد زیر معاف از مالیات هستند:
- ملک مسکونی متعلق به اشخاص غیرتجاری بالای ۱۸سال که بیش از ۲ سال در مالکیت شخص باشد و ملک مسکونی دیگری به او تعلق نداشته باشد. هر شخص حقیقی میتواند به تعداد همسر و فرزند بالای ۱۸سال خود که فاقد ملک مسکونی هستند، تا سقف ۴ ملک مسکونی با دوره تملک حداقل ۲ سال، از معافیت مالیاتی برخوردار شود. شرط برخورداری از این معافیت این است که طی ۵ سال گذشته، شخص غیرتجاری و اعضای خانواده او، از این معافیت استفاده نکرده باشند.
- وسیله نقلیه متعلق به اشخاص غیرتجاری بالای ۱۸سال که بیش از ۲ سال در مالکیت شخص باشد و وسیله نقلیه دیگری به او تعلق نداشته باشد.
- اولین انتقال املاک پس از اخذ گواهی پایان کار یا املاکی که دارای پروانه ساخت بوده اما گواهی پایان کار ندارند و حداکثر ۴ سال از تاریخ اخذ پروانه ساخت آنها گذشته باشد.
- نقل و انتقالاتی که در قالب ارث یا وصیت باشد.
- فروش دویست گرم طلای ۱۸ عیار برای هر شخص غیرتجاری بالای ۱۸ سال؛ به شرطی که طی ۵ سال گذشته از این معافیت استفاده نکرده باشد.
- انتقال باغ و زمینهای کشاورزی خارج از حریم شهری به استثنای باغ ویلاها، مشروط بر اینکه این راضی حداقل ۳ سال در تملک شخص و زیرکشت باشد.
- داراییهای منقول و غیرمنقولی که در قالب جهیزیه یا مهریه منتقل میشود.
- ارزهایی که از خارج از کشور وارد شده و به تأیید بانک مرکزی رسیده باشد.
نحوه محاسبه مالیات بر عایدی سرمایه
همانطور که گفتیم، مالیات بر عایدی سرمایه به سود ناشی از فروش داراییهای ارزشمند و غیرمولد تعلق میگیرد. میزان مالیات بر عایدی سرمایه معمولاً بهصورت درصدی از سود ناشی از فروش داراییها در نظر گرفته میشود.
نحوه محاسبه مالیات بر عایدی سرمایه در کشورهای جهان، متفاوت است و میتواند در شرایط مختلف با توجه به شرایط اقتصادی، تغییر کند. معمولاً اگر سود حاصل از فروش تا حد مشخصی باشد، معاف از مالیات بوده و با افزایش سود، مالیات با عایدی نیز افزایش خواهد یافت.
کشور دانمارک با نرخ مالیات ۴۲ درصد، بیشترین نرخ مالیات بر عایدی سرمایه را به خود اختصاص داده است. آمریکا و انگلیس هم با نرخ حدود ۲۸ درصد، به ترتیب در رتبه پنجم و ششم قرار گرفتهاند.
در آخرین طرح مالیات بر عایدی سرمایه ارائهشده، نحوه محاسبه نرخ مالیات بر عایدی سرمایه به شرح زیر است:
- نرخ مالیات بر عایدی املاک به استثنای زمینهای بایر با دوره تملک کمتر از یک سال، ۴۰ درصد در نظر گرفته میشود. پس از گذشت هر سال، ۳ واحد از نرخ مذکور کاسته میشود. از سال دوازدهم نیز مالیات بر عایدی سرمایه با نرخ ۴ درصد تعیین میشود.
- نرخ مالیات بر عایدی خودرو با دوره تملک کمتر از یک سال، ۳۰ درصد در نظر گرفته میشود. پس از گذشت هر سال، ۱۰ واحد از نرخ مذکور کاسته میشود. از سال چهارم و بعد از آن نیز معاف از مالیات خواهد بود.
- نرخ مالیات بر عایدی داراییهای مانند طلا، زیورآلات و انواع ارزهای خارجی، با دوره تملک کمتر از یک سال، ۳۰ درصد در نظر گرفته میشود. با نگهداری این داراییها بیش از یک سال تا دو سال، این نرخ به ۲۰ درصد تغییر مییابد. از سال سوم و بعد از آن هم نرخ مالیات بر عایدی سرمایه با نرخ ۱۰ درصد تعیین میشود.
مثالهایی از نحوه محاسبه مالیات بر عایدی سرمایه
مثال اول:
فرض کنید شما یک ملک مسکونی را به قیمت یک میلیارد تومان خریدهاید و پس از گذشت سه سال، قیمت ملک شما به ۳ میلیارد تومان رسیده است. بنابراین عایدی شما از فروش این ملک، معادل ۲ میلیارد تومان خواهد بود. چون این ملک سه سال در تملک شما بوده، نرخ مالیات بر عایدی مسکن شما ۳۴% است؛ در نتیجه شما باید معادل ۶۸ میلیون تومان مالیات بر عایدی سرمایه پرداخت کنید.
مثال دوم:
فرض کنید شما یک خودرو را با قیمت ۷۰ میلیون تومان خریداری کرده و پس از یک سال که قیمت خودروی شما به ۱۰۰ میلیون تومان رسیده، برای فروش آن اقدام کنید. دراینصورت عایدی شما از فروش خودرو معادل ۳۰ میلیون تومان است. از آنجا که یک سال خودرو در تملک شما بوده، نرخ مالیات بر عایدی خودروی شما ۳۰% خواهد بود؛ یعنی شما باید معادل ۹ میلیون تومان مالیات بر عایدی سرمایه پرداخت کنید.
نحوه پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه
درحالحاضر تنها کلیات طرح مالیات بر عایدی سرمایه به تصویب رسیده و میزان مالیات براساس این کلیات مشخص شدهاست. اما هنوز روش مشخصی برای پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه مطرح نشدهاست. احتمالاً پس از تصویب نهایی قانون مالیات بر عایدی و مشخص شدن جزئیات این طرح، مؤدیان میتوانند از طریق سایت سازمان امور مالیاتی کشور، استعلام پرونده مالیاتی خود را مشاهده کرده و با پر کردن اظهارنامه مالیاتی، اقدام به پرداخت مالیات کنند.
مالیات بر ضرر سرمایه
ممکن است برای خیلی از افراد این سؤال مطرح شود که در صورت ضرر، تکلیف مالیات بر عایدی سرمایه چیست؟ در پاسخ به این سؤال باید بگوییم که که مالیات بر عایدی سرمایه بهطور کلی محاسبه میشود؛ یعنی مثلاً اگر شما از یک معامله ۵۰۰ میلیون تومان سود کردهاید و از معاملهای دیگر ۲۰۰ میلیون تومان ضرر کردهاید، باید در ازای مجموع سود خود که معادل ۲۰۰ میلیون تومان است، مالیات پرداخت کنید.
از طرفی اگر در یک دوره زمانی، در کلیه معاملات خود ضرر کردید، میزان ضرر شما در حساب مالیاتی شما لحاظ شده و از سود دوره بعدی شما کم میشود. درواقع در دوره بعد به همین میزان معافیت مالیاتی خواهید داشت.
◊ این مطلب را حتماً بخوانید: بهترین زمان برای خرید و فروش طلا
زمان اجرا شدن قانون مالیات بر عایدی سرمایه
براساس گفتههای رئیس مرکز آموزش، پژوهش و برنامه ریزی مالیاتی کشور، بسیاری از موعدهای قانونی در طرح مالیات بر عایدی سرمایه، شش ماهه است؛ یعنی قانون تنها شش ماه فرصت دارد تا آییننامههای اجرایی این طرح را تصویب کند.
اما براساس ماده هشتم این طرح و به منظور فراهم کردن مقدمات توسط سایر دستگاهها، پس از تاریخ لازمالاجرا شدن این ماده، حداکثر ۲۰ ماه فرصت هست تا پایگاههای اطلاعاتی موضوع ماده تکمیل شود. بنابراین ممکن است این فرایند حداکثر ۲۰ ماه به طول انجامد یا زودتر از این موعد نیز اجرایی شود.
جمعبندی
مالیات بر عایدی سرمایه، نوعی مالیات مستقیم است که در اغلب، قشر مرفه و ثروتمند جامعه را که معمولاً از طریق انجام فعالیتهای غیرمولد که ناشی از سوداگری هستند را هدف قرار داده است. بنابراین همه افرادی که از طریق انجام فعالیتهای غیرمولد، سود کسب میکنند، مشمول این مالیات نخواهند شد. دولت تصمیم دارد از طریق این طرح، سفتهبازی در بازارها را به حداقل رسانده و از این طریق مانع از التهاب بازارها شود. در نتیجه با ایجاد تعادل در بازار، قیمتها به صورت واقعی و منطقی رشد میکنند و افراد تشویق میشوند با سرمایهگذاری در فعالیتهای مولد و بخش تولید، مالیات پرداختی خود را به حداقل برسانند. درنهایت این طرح باعث رونق در بخش تولید خواهد شد. امیدواریم با اجرای طرح مالیات بر عایدی سرمایه، این امر محقق شود.
دیدگاهها (0)